Ocieplanie ścian – jakie materiały i narzędzia wybrać?

Uwaga: artykuł to efekt połączenia i uaktualnienia innych Naszych artykułów które zastępuje

Ocieplenie domu to spory wydatek, ale też inwestycja, która stopniowo nam się zwróci w postaci niższych kosztów ogrzewania budynku. Jest to ponadto okazja do odnowienia elewacji domu i ułożenia nowego, dekoracyjnego tynku zewnętrznego, który odświeży lub całkowicie zmieni jej wygląd.

Korzyści i efekty nie podlegają więc dyskusji, jednak jakie są zasady ocieplania domu? Po jakie materiały i narzędzia sięgnąć? Od czego zacząć? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym poradniku.

Rodzaj materiału termoizolacyjnego – popularna wełna mineralna i styropian

Ocieplanie ścian zewnętrznych budynku polega na przyklejeniu do nich warstwowego układu poprawiającego izolacyjność cieplną przegrody. W ten sposób ograniczamy straty ciepła z ogrzewanych pomieszczeń. Poprawa izolacyjności wynika przede wszystkim z właściwości materiału użytego do izolacji cieplnej.

Najpopularniejszą metodą ocieplania ścian zewnętrznych budynku jest zastosowanie płyt styropianowych lub wełny mineralnej, które zwiększają izolacyjność cieplną i ograniczają straty ciepła z budynku. Znacznie rzadziej wykonuje się izolację z płyt XPS lub poliuretanowych.

Płyty przykleja się do ścian, ewentualnie przykleja oraz kołkuje łącznikami z tworzywa, a następnie na utworzonej przez nie płaszczyźnie wykonuje się warstwę zbrojenia z kleju i siatki oraz tynk cienkowarstwowy. Metoda ta nazywa się obecnie ETICS, poprzednio stosowano określenia BSO lub „metoda lekka mokra”.

Styropian czy wełna mineralna?

Wełna mineralna to ogólna nazwa materiału budowlanego, który wytwarzany jest albo na bazie bazaltu (wełna skalna), albo piasku kwarcowego (wełna szklana, nazywana także watą szklaną). Wełna kamienna (skalna) ma bardziej zwartą strukturę niż szklana i dlatego stosowana jest jako wełna elewacyjna. Wata szklana, ze względu na mniejszą sztywność, używana jest do ocieplenia stropów i poddaszy, a także wypełniania ścian szkieletowych.

Wełna mineralna jest materiałem paroprzepuszczalnym, umożliwia „oddychanie” ścian i dlatego polecana jest do ociepleń w systemach ETICS przez przeciwników styropianu. Choć organiczna, jest jednak droższa niż styropian, bardziej kłopotliwa w montażu oraz zawsze wymaga stosowania kołków.

Z ekonomicznego punktu widzenia tańszym rozwiązaniem jest styropian. Jest niedrogi, powszechnie dostępny i łatwy w obróbce (w docinaniu, szlifowaniu), przez co i koszty robocizny są mniejsze. Nie wymaga kołkowania (w budynkach o wysokości do 12 m i przy grubości płyt do 15 cm), a jeśli już trzeba kołkować, to przy użyciu tańszych łączników mechanicznych z tworzywa (kołki do wełny mają trzpienie metalowe).

Wiele osób obawia się ocieplenia budynku styropianem ze względu na niską paroprzepuszczalność tego materiału. Są to jednak obawy nieuzasadnione, ponieważ za wymianę powietrza w pomieszczeniach powinna odpowiadać prawidłowo wykonana i sprawna instalacja wentylacyjna, a nie ściany.

Opinia ta narodziła się kilkanaście lat temu, gdy równocześnie z ociepleniem ścian zewnętrznych wymieniano także starą, najczęściej drewnianą stolarkę okienną i drzwiową na nowoczesne, szczelne okna z PCV. Wówczas pomieszczenia pozbawione dotychczasowej możliwości oddawania nadmiaru wilgoci poprzez nieszczelności stolarki mogły stać się niekomfortowe dla mieszkańców, a w narożnikach ścian i sufitów niekiedy pojawiał się grzyb. Stąd też obiegowa opinia o ryzyku stosowania styropianu.

Jakie materiały są niezbędne do wykonania ocieplenia?

Ocieplenie budynku zwykle wykonuje się za pomocą systemów ociepleń, składających się z zestawu materiałów, które rekomenduje producent. W skład takiego zestawu wchodzą:

• zaprawa klejowa lub pianoklej do montażu płyt termoizolacyjnych;
• grunt zwiększający przyczepność podłoża;
• zaprawa klejowa do zatapiania siatki;
• siatka zbrojąca z włókna szklanego;
• podkład tynkarski (grunt);
• tynk cienkowarstwowy;
• opcjonalnie farba.

Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów tynków, różniących się spoiwem oraz właściwościami gotowej zaprawy tynkarskiej. Najtańsze są tynki mineralne. Są to sprzedawane w workach suche mieszanki, które przed użyciem należy połączyć z wodą. Ich najważniejszą zaletą jest wysoka paroprzepuszczalność i trwałość, wadą natomiast kruchość i ograniczenie w barwieniu – są dostępne tylko w jasnych, pastelowych barwach.

Droższe są tynki dyspersyjne (akrylowe, silikatowe, silikonowe, silikatowo-silikonowe), sprzedawane jako gotowe do użycia masy w plastikowych wiaderkach. Przed rozpoczęciem nakładania wystarczy je przemieszać, co ułatwia i przyspiesza prace tynkarskie. Najważniejsze zalety tynków dyspersyjnych to wysoka elastyczność, odporność na uszkodzenia oraz możliwość barwienia w masie na dowolne kolory, również te bardzo intensywne.

W razie potrzeby zarówno tynki mineralne, jak i dyspersyjne można malować farbami elewacyjnymi, ale nie jest to konieczne. Ważnym elementem ocieplenia jest siatka zbrojąca – nie warto oszczędzać, sięgając po produkty najtańsze i kiepskiej jakości. Siatka musi cechować się wysoką jakością, bo inaczej warstwa zbrojona nie będzie gwarantowała odpowiednich parametrów.

Jakich narzędzi użyć do ocieplenia domu?

Do wykonania termoizolacji ścian nie potrzeba specjalistycznych urządzeń ani narzędzi. Niezbędna będzie wiertarka z mieszadłem do przygotowywania zapraw i tynków oraz duży pojemnik na zaprawy – wiadro lub kasta murarska. Jeśli korzystamy z produktów gotowych (pianoklejów, tynków dyspersyjnych), na etapie układania płyt styropianowych czy wełny mineralnej wystarczy nam piła do obróbki styropianu, pistolet do pian i nożyk. Podczas tynkowania przyda się także paca stalowa do nakładania masy i paca z tworzywa do fakturowania tynku.

Do oceny jakości prac, a szczególnie wyznaczenia idealnych płaszczyzn ścian, będą natomiast potrzebne: długa łata budowlana oraz poziomnica. Nie są to narzędzia drogie ani trudno dostępne.

Warto podkreślić, że tynkowanie można przeprowadzić metodą tradycyjną z użyciem narzędzi opisanych wyżej, ale także metodą maszynową. Wówczas niezbędny jest nie tylko odpowiedni sprzęt, ale również tynk do układania natryskowego.

Staranne wykonawstwo – równie ważne, co materiał wysokiej jakości

Termoizolację budynku wykonujemy etapami, kolejno nakładając materiały stanowiące poszczególne warstwy systemu ociepleń. Oto jak powinno przebiegać ocieplenie budynku krok po kroku:

1. W pierwszej kolejności należy poddać ocenie stan podłoża, które powinno być wysezonowane, równe, suche i mocne oraz oczyszczone z kurzu i brudu, a także wolne od środków agresywnych chemicznie i biologicznie. W przypadku ubytków należy je uzupełnić zaprawą i odczekać do jej utwardzenia zgodnie z zaleceniami producenta.
2. Oczyszczone i wyrównane ściany należy zwykle zagruntować.
3. Do odpowiednio przygotowanego podłoża przyklejamy płyty materiału do izolacji cieplnej, czyli styropian lub wełnę mineralną. Zaczynamy pracę od przymocowania listwy startowej do styropianu i wełny, a następnie kleimy płyty od dołu, pasami poziomymi.
4. Po pokryciu całej powierzchni ścian budynku szczeliny uzupełniamy niskorozprężną pianą poliuretanową, a następnie, po upływie czasu wskazanego przez producenta kleju do styropianu, powierzchnię płyt szlifujemy, aby tworzyła idealną, równą płaszczyznę.
5. Kolejna czynność to kołkowanie za pomocą kołków do styropianu (wełny mineralnej), wykonanych z tworzywa sztucznego.
6. Po upływie czasu określonego przez producenta należy wykonać warstwę zbrojenia. Zatapiamy siatkę zbrojącą z włókna szklanego w kleju, dbając o zakłady pomiędzy kolejnymi pasami siatki.
7. Po wyschnięciu zbrojenia nakładamy podkład tynkarski, a następnie tynk cienkowarstwowy. Tynk nakładamy w warstwie o grubości kruszywa fakturującego (ok. 1,0 – 2,0 mm), a następnie zacieramy, uzyskując dekoracyjną fakturę. Oczywiście tynki można wykonać również mechanicznie, natryskowo.

Najczęściej stosowane tynki to tynki umożliwiające uzyskanie faktury baranka (inne określenia – tynk nakrapiany, tynk kasza) lub drapanej (inaczej kornik). Na rynku dostępne są również tynki ozdobne, np. z dodatkiem miki czy brokatu, typu beton architektoniczny czy umożliwiające uzyskanie struktury deski, cegły lub kamienia.

Podsumowanie

Z ekonomicznego punktu widzenia tańszym rozwiązaniem jest ocieplenie domu styropianem. Sam materiał jest niedrogi i łatwy w obróbce – płyty można docinać zwykłymi piłami, a powierzchnię łatwo szlifować w celu uzyskania równej płaszczyzny. Łatwiejsza niż w przypadku wełny obróbka sprawia, że niższe są koszty i nakłady robocizny na wykonanie prac ociepleniowych.

Ocieplenie budynku w systemie ETICS zapewnia warstwowy układ ociepleniowy, który zwiększa izolacyjność cieplną ścian. Dekoracyjny tynk pozytywnie wpływa na estetykę budynku i jego atrakcyjność wizualną.

Pamiętajmy jednak, że ocieplenie budynku to nie wszystko. Analizy kamerami termowizyjnymi pozwalają wytypować miejsca emisji ciepła. Są to przede wszystkim cokoły, szczególnie jeżeli budynek ma podpiwniczenie, połać dachową, płyty balkonowe itp. Na ostateczne efekty ocieplenia lub termomodernizacji domu ma zatem wpływ nie tylko ocieplenie ścian zewnętrznych, ale także innych elementów konstrukcji, a także termoizolacyjność stolarki okiennej i drzwiowej.